VROM-raad wil kwaliteitsverbetering publieke ruimte

De kwaliteit van de publieke ruimte staat onder druk: binnensteden vercommercialiseren, naoorlogse wijken voldoen niet meer aan de diversiteit aan gebruikerswensen, in stadsrandzones leidt de komst van nieuwe publieksfuncties tot onduidelijkheid over de identiteit van het gebied en in het landelijk gebied botsen belangen van grootschalige agrarische industrie met wensen van recreanten. Om de kwaliteit van de publieke ruimte op peil te houden moeten Rijk, gemeenten, corporaties en private partijen een actieve strategie voeren. Juist in een tijd waarin sprake is van een teruglopende waarde van het vastgoed, levert investeren in de publieke ruimte een bijdrage aan de instandhouding van de kwaliteit van steden en landschap. Dit is de boodschap van het  VROM-raadadvies Publieke ruimte: naar een nieuwe balans tussen beeld, belang en beheer dat vandaag is aangeboden aan de ministers Cramer en Van der Laan.

Voor veel Nederlanders is de verschraling van de publieke ruimte een reden tot zorg. In het door de Volkskrant georganiseerde maatschappelijk debat over de ruimtelijke agenda in 2007 kwam de kwaliteit van de publieke ruimte als agendapunt nummer één uit de bus. De VROM-raad deelt deze zorg en wil met dit advies aandacht vragen voor  de kwaliteit van de publieke ruimte. Het belang van een goede publieke ruimte is groot: het draagt bij aan de leefbaarheid en de kwaliteit van steden en landschappen. Andersom geldt dat er een risico bestaat van een negatieve spiraal als de publieke ruimte níet ‘schoon, heel en veilig’ is.

Mensen stellen steeds hogere eisen aan de publieke ruimte. Op dit moment ervaren burgers de grootste fricties in binnensteden, naoorlogse wijken, stadsranden en het landelijk gebied. De aanpak van deze fricties vraagt om een stimulerend klimaat voor vernieuwende ideeën en ‘best practices’, betrokkenheid van bewoners, corporaties en private partners bij de publieke ruimte, een integrale visie op de publieke ruimte en een adequaat instrumentarium. Om aan die vraag tegemoet te komen, doet de VROM-raad de volgende aanbevelingen:

Kabinet, voer een actieve strategie op de publieke ruimte:

  • Stimuleer vernieuwende ideeën en ‘best practices’. Stel een nieuwe ronde voorbeeldplannen in (VROM).
  • Bekijk in hoeverre via aanpassing van de criteria van het Provinciefonds en het Gemeentefonds de verbetering van de publieke c.q. open ruimte een impuls kan krijgen (BZK, VROM, LNV).
  • Zet in op een aanvangsstimuleringsregeling voor BedrijvenInvesteringsZones (EZ en VROM).
  • Zet in op versterking van het juridisch instrumentarium (juridische constructies voor het gemeenschappelijk maken van (buiten)ruimte zoals mandelig eigendom; VvE) (VROM, BZK en Justitie).

Gemeenten, bewaak uw publieke ruimte:

  • Formuleer in de structuurvisie een integrale visie op de publieke ruimte, en besteed daarbij ook aandacht aan de publieke ruimte buiten de stad.
  • Benut optimaal de mogelijkheden van het bestaande instrumentarium zoals welstandsnota’s, kwaliteitsatlassen en beeldkwaliteitplannen.
  • Stuur op de samenhang van beeld – belang – beheer middels de programmering van functies rond de publieke ruimte (wonen boven winkels, spreiding van voorzieningen, toegankelijkheid buitengebied, et cetera).
  • Betrek de publieke ruimte bij de aanwending van ISV-middelen.
  • Zoek partners bij de verantwoordelijkheid voor de publieke ruimte. Betrek bewoners, corporaties en private partners bij inrichting en beheer van de publieke ruimte en kies voor financieringsconstructies waarbij privaat geld aan publieke doelen gekoppeld wordt.

Op donderdag 18 juni wordt een seminar georganiseerd dat geheel in het teken staat van het VROM-raadadvies over publieke ruimte. Diverse sprekers uit de wereld van beleid, beheer en ontwerp zullen vanuit de praktijk op de aanbevelingen uit het advies reageren.