Klimaatadaptatie en ruimtelijke ordening

Aanleiding en adviesvraag
 

Met de uitvoering van het Klimaatakkoord draagt Nederland bij aan de mondiale opgave om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal anderhalve graad Celsius. Maar ook als het lukt om de opwarming van de aarde te beperken krijgt ons land te maken met extremere temperaturen, stijging van de zeespiegel en vaker voorkomende en langer durende perioden met heftige neerslag of juist met grote droogte. Deze ontwikkelingen hebben gevolgen op het gebied van waterveiligheid en waterbeschikbaarheid, mogelijke uitval van vitale en kwetsbare functies, schade aan landbouw en economie, verlies aan biodiversiteit en gezondheidseffecten. Nederland zal zich daarom moeten aanpassen aan deze gevolgen van een veranderend klimaat. De acties die hiermee samenhangen zijn vastgelegd in het Deltaprogramma en de Nationale Adaptatiestrategie.

Daarbij komt dat het klimaat sneller verandert dan eerder werd gedacht, waarmee de problematiek aan urgentie wint. Sommige ontwikkelingen, zoals lange periodes van droogte of heftige neerslag, doen zich nu al voor. Andere ontwikkelingen manifesteren zich op langere termijn.

Tegelijkertijd staat Nederland aan de vooravond van een grote verbouwingsopgave. Er moet ruimte worden gevonden voor de bouw van honderdduizenden nieuwe woningen en de bijbehorende infrastructuur en voorzieningen. De bestaande woningvoorraad moet worden verduurzaamd. Er wordt geïnvesteerd in de opwek van duurzame energie en de bijbehorende netwerken. In het landelijk gebied wordt gewerkt aan een duurzame landbouw en versterking van natuur en biodiversiteit. Allemaal majeure ruimtelijke opgaven die niet los kunnen worden gezien van de noodzaak van klimaatadaptatie. Het zijn bovendien allemaal urgente maatschappelijke opgaven. De keuzes die het Rijk samen met de andere overheden zal maken, hebben grote invloed op de lange termijn ruimtelijke toekomst van Nederland.

De Rli stelt in dit adviestraject de vraag of de gevolgen van versnelde klimaatverandering en de toenemende noodzaak van klimaatadaptatie voldoende worden meegenomen bij de ruimtelijke keuzes die de komende jaren worden gemaakt. Hoe zorgen we ervoor dat Nederland klimaatbestendig en waterrobuust is en op lange termijn ook blijft?

De centrale vraag van het advies luidt:

Welk ruimtelijk ordeningsbeleid is nodig om Nederland zo goed mogelijk voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering, zowel op de korte als op de langere termijn?

De raad maakt bij de beantwoording van de adviesvraag een onderscheid tussen ruimtelijke inrichting en ruimtelijke ordening, vanuit de gedachte dat op lange termijn ruimtelijke inrichtingsoplossingen alleen niet genoeg zijn om Nederland klimaatbestendig en waterrobuust te houden. Welke ordeningskeuzes moeten worden gemaakt, wie moet die keuzes maken en wanneer, wat betekenen deze vragen voor de betrokken instituties, welke kennis is nodig om die keuzes te maken en is die voorhanden?

Planning
 

Publicatie van het advies wordt verwacht begin 2024.

Samenstelling raadscommissie

Jan Jaap de Graeff, voorzitter van de commissie en voorzitter van de Rli
Emmy Meijers, Rli-raadslid

Externe commissieleden:
Floris Alkemade, architect en auteur
Sander Meijerink, Hoogleraar Water Governance aan de Radboud Universiteit
Peter Pelzer, universitair hoofddocent Sociale Geografie en Planologie aan de Universiteit Utrecht