Natuur en gezondheid

Op 8 oktober presenteerden de Raad voor het Landelijk Gebied (RLG), de Raad voor Milieu en Natuur Onderzoek (RMNO), en de Raad voor Gezondheidsonderzoek (RGO) het adviespakket 'Natuur en gezondheid', dat op verzoek van de ministeries van LNV, VWS en VROM is opgesteld. Het adviespakket bestaat uit een beleidsadvies over de inzet van natuur voor gezondheid; een databank met goede voorbeelden uit de praktijk, een handreiking voor lokale bestuurders en een kennisagenda.

Samenvatting

Het advies over de inzet van natuur voor gezondheid is gevraagd door de minister van LNV en de ministeries VROM en VWS, aan de Raad voor het Landelijk Gebied; de Raad voor Ruimtelijk, Milieu- en Natuuronderzoek en de Raad voor Gezondheidsonderzoek. Het pakket bestaat uit een website/database met praktijkvoorbeelden, handreikingen voor lokale bestuurders, een beleidsadvies en een kennisagenda. De RLG was betrokken bij het gehele project en nam de verantwoordelijkheid voor het beleidsadvies ‘Gezondheid en natuur verbinden’.

Het beleidsadvies stelt dat een versterkte inzet van ‘natuur’ voor gezondheid binnen handbereik ligt. De inzet van natuur - in de vorm van natuurgebieden, groen in en om de stad en cultuurlandschappen - voor gezondheid moet op regionaal niveau handen en voeten krijgen. Alleen vanuit een regionale vraag- en aanbodanalyse (gezondheidsvraag en natuuraanbod) kan het aanbod aangepast worden aan de vraag uit de gezondheidszorg.

De overheid heeft tot taak om het publiek belang ten aanzien van het inzetten van natuur voor gezondheid te borgen. Daarvoor hoeft de overheid de benodigde activiteiten niet zelf uit te voeren maar dient zij er wél op toe te zien dát activiteiten plaatsvinden die leiden tot het borgen van het publieke belang. De rijksoverheid heeft vanuit deze optiek de verantwoordelijkheid een ieder bewust te maken van de mogelijkheden van natuur voor gezondheid, het proces te organiseren om op nationaal niveau de relevante partijen bij elkaar te brengen (systeemverantwoordelijkheid) en voor het lokale/regionale niveau met kennis, financiële middelen en de inzet van instrumenten uit onder meer de ruimtelijke ordening de uitvoering te faciliteren. De provincies, daarin ondersteund door het IPO, hebben vanuit hun rol in het natuurbeleid de verantwoordelijkheid om op lokaal/regionaal niveau natuur zodanig vorm te geven dat de gezondheidsfunctie tot zijn recht komt. De gemeenten tenslotte hebben, daarin ondersteund door de VNG, op grond van hun verantwoordelijkheid voor gezondheid én het openbaar groen op lokaal/regionaal niveau tot taak het benodigde proces op dit niveau te stimuleren en te regisseren.

Maatschappelijke organisaties op het gebied van gezondheidszorg en natuur zijn bij uitstek in staat om, mede daartoe gefaciliteerd door de overheid, de bewustwording te stimuleren en vanuit de belangen van patiënten/consumenten te formuleren welke inzet van natuur voor de gezondheid nodig en mogelijk is. Instellingen voor gezondheidszorg en beheerders van natuur zijn in staat de uiteindelijke afstemming van natuur op de gezondheidsfunctie concreet vorm te geven via inrichting en beheer van gebieden en het bevorderen van benutting van die gebieden. De financiers van de gezondheidszorg kunnen op grond van hun specifieke wensen en een kosten-batenanalyse financieel bijdragen aan de inzet van natuur.

Een versterkte inzet van natuur voor gezondheid komt niet vanzelf op gang. De raden bevelen daarom de ministers, gedeputeerden en wethouders aan binnen zes maanden hun commitment bij deze publieke belangen te concretiseren. De raden bevelen de maatschappelijke actoren aan de eigen positie te formuleren en in discussie te brengen. De raden bepleiten een nationale aanpak waarin de belangen van alle partijen bij elkaar worden gebracht en de verantwoordelijkheden in globale termen worden verdeeld. Ook zou binnen een half jaar een actieprogramma opgesteld moeten worden om lokale/regionale actoren te stimuleren en faciliteren. Het nationale actieprogramma zou binnen twee jaar moeten leiden tot lokale/regionale uitvoeringsplannen voor het inzetten van natuur voor gezondheid.

Op 8 oktober 2007 is het adviespakket Natuur en Gezondheid tijdens een sportontbijt in het Haagse Bos is gepresenteerd aan minister Gerda Verburg van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), Hans de Goeij, directeur-generaal Volksgezondheid (VWS) en Peter Torbijn, directeur Normstelling, Instrumenten en Beleidskaders (VROM).