Stuur op Mooi Nederland!

Er is recent veel publieke discussie rond het thema ‘verrommeling’. Hieruit blijkt het maatschappelijk onbehagen over het hoge tempo en de ingrijpende aard van ruimtelijke veranderingen. De impact hiervan is in toenemende mate op regionale schaal te ervaren. Steeds meer mensen bewegen zich op die schaal en ervaren dat de open ruimte en de groene waarden afnemen en versnipperen. De feitelijke ruimtelijke ontwikkeling staat op gespannen voet met het kennelijke ideaalbeeld van een duidelijk verschil tussen stad en land en met het kunnen beleven van verschillende landschappen. Er is een aanzienlijke discrepantie tussen de gewenste ruimtelijke hoofdstructuur en de optelsom van voorgenomen projecten (bijvoorbeeld zoals verbeeld in de Nieuwe Kaart van Nederland).

De titel van het programma Mooi Nederland suggereert dat het zwaartepunt ligt op de aantrekkelijkheid van de leefomgeving. Met ‘Mooi Nederland’ moet echter meer gebeuren dan het inzetten van rijksmiddelen gericht op het stoppen van de verrommeling langs doorgaande routes of het ‘opruimen van de rommel’. Naar het oordeel van de raad moet in het beleidsprogramma ruimtelijke kwaliteit centraal staan. Dit betekent dat naast de belevingswaarde ook de gebruikswaarde en de toekomstwaarde een belangrijke plek moeten krijgen en dat deze in samenhang worden bezien. De beste condities voor ruimtelijke kwaliteit ontstaan daarbij door dwarsverbanden te leggen tussen ruimtelijk relevante ontwikkelingen. Het programma Mooi Nederland moet er toe leiden dat als gevolg van een goed verlopen afwegingsproces de leefomgeving aantrekkelijk wordt gevonden, mede omdat deze ook goed functioneert en toekomstbestendig (duurzaam) is.

Samenvatting

Op verzoek van de minister van VROM heeft de raad in de 100-dagen periode van het nieuwe kabinet in mei 2007 een briefadvies uitgebracht over een effectieve sturing op het ruimtelijk programma ‘Mooi Nederland’. De aanbevelingen vloeien voort uit denklijnen van de raad die in eerdere adviezen zijn ontwikkeld.

Structuurvisies

De raad pleit voor het selecteren van een beperkt aantal scherp gespecificeerde ruimtelijke opgaven in het uitvoeringsprogramma van de Nota Ruimte. Daarnaast beveelt de raad aan dat de rijksoverheid in structuurvisies (nieuwe Wro) de inhoudelijke basis legt voor het stellen van kwaliteitsvoorwaarden (inhoudelijk en procedureel) bij ruimtelijke afwegingen van derden. Na jaren van investeren in vernieuwing van de ruimtelijke afwegingsstructuur (in Nota Ruimte en nieuwe Wro) vindt de raad de tijd rijp om met ambitie en visie leiding te geven aan de uitvoering van ruimtelijk beleid.

Aanbevelingen

De concrete aanbevelingen spitsen zich toe op:

  • concretisering van de rijksvisie;
  • verbetering van de interdepartementale afstemming;
  • stimulering van integrale regionale gebiedsontwikkeling en de inzet van verevening van kostenmakers en -dragers op regionaal niveau;
  • borging van ruimtelijke kwaliteit in planvorming en -uitvoering en de voorkoming van verdere verrommeling.

Het briefadvies is door de minister van VROM betrokken in de verdere uitwerking van het programma ‘Mooi Nederland’.