Op dinsdag 9 juli 2024 heeft de raad zijn advies ‘Waardevol regeren: sturen op brede welvaart’ schriftelijk aangeboden aan de ministers van Klimaat en Groene Groei, Financiën en Economische Zaken. In het advies constateert de Rli dat verschillende factoren die brede welvaart bepalen zoals de natuur en het oplopende woningtekort er niet goed voor staan. Op dit moment is er in het beleid van de overheid te weinig systematische aandacht voor al deze factoren. Door anders te werk te gaan, kan de politiek beter onderbouwde afwegingen maken. Dat maakt besluiten voor burgers beter.
Om te sturen op brede welvaart moet de overheid volgens de raad:
1. Zorg voor betere instrumenten voor vergaren en ontsluiten van beleidsinformatie
Er is op korte termijn een verbeterslag noodzakelijk op de bestaande instrumenten voor het vergaren en ontsluiten van de informatie die de politiek nodig heeft om onderbouwd te kunnen besluiten over opties voor bredewelvaartsbeleid. Deze verbeterslag moet ertoe leiden dat beleidsinformatie over brede welvaart eenvoudiger hanteerbaar wordt in de beleidsvorming en dat politici en bestuurders hun normatieve afwegingen op een explicietere (en daarmee ook transparantere) manier kunnen maken.
2. Maak bij normatieve beleidskeuzes systematisch gebruik van aangeleverde beleidsinformatie
Om te kunnen sturen op brede welvaart moeten politici en bestuurders beschikken over beleidsinformatie die duidelijk maakt welke normatieve keuzes voorliggen en welke afruilen aan bepaalde beleidsopties zijn verbonden. Een belangrijk element in deze informatie betreft de verschillende perspectieven op vraagstukken en oplossingsrichtingen van onder andere groepen burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en leeftijdsgroepen. Door gericht aandacht te besteden aan de diversiteit van waarden in de samenleving kan de overheid in de afweging van beleidskeuzes beter rekening houden met bredewelvaartseffecten voor specifieke groepen of specifieke regio’s. De Rli beveelt de politiek aan om aangeleverde beleidsinformatie systematisch en gericht te gebruiken bij de normatieve beoordeling van de (vaak ongelijksoortige) effecten van beleidsopties en bij de verantwoording van de gemaakte keuzes.
3. Tref voorbereidingen voor opnemen van kapitalenbegroting in rijksbegroting
De Rli beveelt aan dat onder aanvoering van de minister van Financiën een werkwijze wordt ontwikkeld die de zorg voor ons financieel, economisch, sociaal en natuurlijk kapitaal in overheidsbesluiten waarborgt. Concreet moet gewaarborgd zijn dat de rijksbegroting weergeeft wat het voorgestelde beleid (van de afzonderlijke departementen én van de rijksoverheid als geheel) betekent voor de inzet en ontwikkeling van elk van de vier kapitalen, al dan niet uitgedrukt in geld.
4. Vergroot mogelijkheden voor regionale coördinatie gericht op brede welvaart
Effectief sturen op brede welvaart vergt het nemen van sector overstijgende besluiten over synergie (het combineren van doelstellingen in één beleidskeuze) en afruilen (het prioriteren van de ene doelstelling ten koste van een andere). Zowel gemeenten, provincies, waterschappen als de rijksoverheid hebben binnen het Nederlandse staatsbestel een bestuur dat verantwoordelijk kan worden gehouden voor het maken van dergelijke afwegingen. Echter, veel sectorale opgaven en doelstellingen komen samen in de regio. En dáár ontbreekt een dergelijk democratisch gelegitimeerd bestuur; de regio vormt immers geen wettelijk verankerde bestuurslaag. Verschillende bestuurslagen hebben elkaar nodig bij complexe regionale opgaven. Zoals de Rli al eerder heeft geadviseerd zou het goed zijn wanneer de verschillende bestuurslagen en hun sectorale vertegenwoordigers op basis van regionale kansenagenda’s afspraken maken over hun bijdrage aan het verbeteren van de brede welvaart.