Groene diensten: van ondersteunen naar ondernemen

Groene diensten door agrarische ondernemers en andere grondgebruikers bieden goede mogelijkheden om natuur, landschap, cultuurhistorie en recreatie in het landelijk gebied te versterken. Het huidige stelsel van individuele subsidies voor groene diensten moet dan wel ingeruild worden voor het sluiten van gebiedscontracten die in vrije onderhandelingen tussen vragers en aanbieders tot stand komen: het beursmodel.

Een dergelijk systeem kan in 2006 breed ingevoerd worden. Naar schatting zijn de kosten voor groene diensten in 2006 ongeveer 300 miljoen euro per jaar. In 2003 is 25 miljoen euro nodig voor experimenten.

Samenvatting

Groene diensten door agrarische ondernemers en andere grondgebruikers bieden goede mogelijkheden om natuur, landschap, cultuurhistorie en recreatie in het landelijk gebied te versterken. Het huidige stelsel van individuele subsidies voor groene diensten moet dan wel ingeruild worden voor het sluiten van gebiedscontracten die in vrije onderhandelingen tussen vragers en aanbieders tot stand komen: het beursmodel. Een dergelijk systeem kan in 2006 breed ingevoerd worden. Naar schatting zijn de kosten voor groene diensten in 2006 ongeveer 300 miljoen euro per jaar. In 2003 is 25 miljoen euro nodig voor experimenten.

Een systeem van groene dienstverlening vereist een gebiedsgebonden concrete formulering van de vraag, een professioneel georganiseerd aanbod en een goed mechanisme om vraag, aanbod en financiering van groene diensten effectief aan elkaar te koppelen. Dit wordt bereikt met het beursmodel waarin intermediairs vraag en aanbod bij elkaar brengen en concurrentie tussen aanbieders van groene diensten mogelijk is. Daarbij bepaalt de vraag naar groene diensten, in welke gebieden voor welke diensten betaald gaat worden. In sommige gebieden van Nederland zal de vraag naar betaalde groene diensten kleiner zijn dan in andere gebieden, waardoor verschil in inkomsten tussen gebieden ontstaat. Een stelsel van subsidies, zoals nu voor agrarisch natuurbeheer wordt toegepast, voldoet niet voor groene diensten. Subsidieverlening onder strikte voorwaarden is een rem op innovatie en doelmatig opereren. Huidige subsidiesystemen dienen niet abrupt verlaten te worden maar op termijn te worden omgevormd naar een beursmodel. Daarvoor is aanpassing van het Europese landbouwbeleid essentieel. De overheid is niet de énige vrager waar het gaat om groene diensten. Ook bedrijven en burgers hebben belang bij een goede kwaliteit van hun leefomgeving. Het beursmodel maakt hun participatie als opdrachtgever voor groene diensten mogelijk.

Op 26 juni 2002 heeft de minister van LNV het advies ‘Groene diensten: van ondersteunen naar ondernemen’ van de Raad voor het Landelijk Gebied ontvangen. In juli 2002 is het advies in gedrukte vorm uitgebracht.